Ümumi cərrahiyyə, bədəndə sistemik və regional problemlərin cərrahi üsullarla müalicəsi ilə yanaşı; ümumi prinsiplər, yaraların sağalması, travmalara metabolik və endokrin reaksiyalar kimi mövzuları əhatə edən və inkişafı baxımından bir çox cərrahi və təməl tibb sahələrinə təsir göstərmiş texniki bir intizamdır. Ümumilikdə, yemək borusu, mədə, nazik bağırsaq, yoğun bağırsaq, qaraciyər, mədəaltı vəzi, öd kisəsi və öd yolları da daxil olmaqla qarın bölgəsinə diqqət yetirən bir cərrahi ixtisas sahəsidir. Bundan əlavə, tiroid vəzi, periferik damarlar, süd vəzi, yumşaq toxumalar, yanıqlar, dəri və yırtıqlar üzərində də işlənir.
Tiroid vəzi, boyun bölgəsinin ön hissəsində, “Adəm alması” adlanan qığırdaq çıxıntısının dərhal altında yerləşən kəpənək formasında bir endokrin vəzdir. Bu vəzi, bədən üçün həyati əhəmiyyətə malik olan tiroid hormonunu ifraz edir. Tiroid toxumasında yaranan müxtəlif quruluşlarda və fərqli ölçülərdə ola bilən anormal düyünlər və ya kütlələr tiroid düyünləri adlanır. Tiroid düyünləri geniş yayılan bir problemdir. Burada vacib olan, tiroidinizdə xərçəng ola biləcək düyünlərin diaqnozu və müalicəsidir. Zob isə tiroid vəzinin böyüməsinə verilən addır. Bu böyümə dərman müalicəsi ilə dayandırıla biləcəyi kimi həddindən artıq böyümə, həddindən artıq hormon ifrazı və ya ətraf orqanlara təzyiq yaratdığı üçün cərrahi müalicə də tələb oluna bilər.
Süd vəzi xərçəngi qadınlarda ən çox rast gəlinən xərçəng növüdür. Kişilərdə də görünə bilsə də, hər 8 qadından birinə süd vəzi xərçəngi diaqnozu qoyulur. Xüsusilə irəliləmiş yaşlı qadınlarda risk daha yüksəkdir. Xərçəngli hüceyrələrin digər orqanlara yayılmaması üçün erkən diaqnoz böyük əhəmiyyət daşıyır. Süd vəzi bölgəsində hiss edilən ağrısız sərt kütlələr adətən ilk əlamətlərdir. Çox vaxt yağlı kütlələr və ya xoşxassəli süd vəzi kistləri ilə qarışdırılan süd vəzi xərçəngi daha sərt və yerləşdiyi yerə daha sabit ola bilər. Xəstələr adətən ilkin mərhələlərdə heç bir ağrı hiss etmirlər, lakin irəliləmiş mərhələlərdə ağrı xəstəliyə müşayiət edən əlavə bir əlamət ola bilər. Süd vəzi başından gələn ifrazat diqqət yetirilməli olan başqa bir əlamətdir. Bu ifrazatlar iki yerə bölünür: bəzən qan qarışmayan, bəzən isə qanlı şəkildə müşahidə olunur. Qanlı ifrazat daha ciddi qəbul edilməli olan bir simptomdur. Xüsusilə anası, xalası kimi qohumlarında süd vəzi xərçəngi tarixi olan qadınlar 35 yaşdan sonra mütləq həkim müayinəsini unutmasınlar. İllik rutin müayinələrlə yanaşı mamografiya və ultrasəs vasitəsilə hər iki süd vəzi və qoltuqaltı toxuması yoxlanmalıdır. Bundan əlavə, hər bir qadının öz-özünə süd vəzi müayinəsi barədə məlumatlı olması və hər hansı bir dəyişiklik görərsə dərhal həkimə müraciət etməsi vacibdir. Süd vəzinin yaxşı xasiyyətli xəstəlikləri ilə süd vəzi xərçənginə aid əlamətlərin bəziləri ortaqdır. Buna görə də diaqnostik fərqləndirmədə diqqətli olmaq lazımdır. Süd vəzi kistləri, fibroadenomlar, xüsusilə hamiləlik və əmizdirmə dövründə müşahidə olunan süd vəzi infeksiyaları və abselər diqqətli diaqnoz və müalicə planlaşdırılması tələb edən yaxşı xasiyyətli süd vəzi xəstəlikləridir.
