BPH (Benign prostat hiperplaziyası)
BPH yaşlanan kişilərdə çox tez-tez rast gəlinən xəstəliklərdən biridir. 60 yaşından sonra kişilərin % 70-dən çoxunda işəmə ilə bağlı simptomlar meydana gəlir. İşəmə ilə ortaya çıxan simptomlar səbəbindən gündəlik həyatda problemlər yaranmağa başlayır, şəxsin işini görməsinə sıx sidik çıxma səbəbindən davamlılıqda məhdudiyyətlər, gecə sıx sidik çıxma səbəbindən yuxusuzluq və buna bağlı gündüz halsızlıq, yorğunluq yaranması, irəliləmiş hallarda sidik qaçırma kimi simptomlar səbəbindən yaşam keyfiyyətində pozulmalar görünməyə başlayır.
Prostat təxminən 30-lu yaşların ortasından etibarən böyüməyə başlayır, 40-lı yaşlarda ultrasəs kimi müayinələr nəticəsində təsadüfən varlığı aşkar edilə bilər, 50-lərdə işəmə ilə bağlı simptomlar meydana gəlməyə başlayır və 60-lı yaşlarda müalicə tələb edirlər.
Prostat xəstəliyi ilə bağlı əlamətlər nələrdir; sıx-sıx sidik çıxma, gecə sıx sidikə qalxma (ən az 2-3 dəfə), sidik etmə təzyiqində azalma və sidiyin ayaqlarının yanına düşməsi, sidikdə yanma, kəsik-kəsik sidik etmə, sidik bitdikdən sonra uzanan damlamalar və irəliləmiş hallarda sidik qaçırma, sidikdə qanama görünə bilər. Bu əlamətlərin bir neçəsinin olması belə həkimə BPH diaqnozunu düşündürəcəkdir və müayinə və irəliləmiş müayinələr edilmədən olmaz.
Müayinədə barmaqla rektal müayinə, prostat üçün ultrasəs, PSA və böyrək funksiyası testləri kimi qan analizləri edilməlidir. Bu müayinələrin nəticəsində xəstənin diaqnozu müəyyən edilir və müalicə mərhələsinə keçilir. Müalicə yalnız aralıq izləmə, dərmanla (medikal) müalicə və ya cərrahi olaraq planlaşdırılır və həyata keçirilir.
Müalicə, xəstənin şikayətləri azdırsa və ultrasəs müayinəsində sidik kisəsində (sidik torbası) dəyişikliklər (sidik kisəsi divarının qalınlığı və daxili divar pozuntuları olmamışsa) xəstə mütəmadi aralıqlarla izlənilir. Dərmanla müalicə orta dərəcədə simptomları olan və cərrahiyə tələb etməyəcək dərəcədəki xəstələrdə tətbiq edilə bilər. Xəstə rahat olduğu müddətcə və simptomlarda dərmana baxmayaraq artma olmazsa, həkim tərəfindən uyğun görüləcək dərman/dərmanlarla ömür boyu istifadə edərək rahat ola bilər. Xəstələrin rahat sidik etmələrini təmin edən dərmanlar yanında uzun müddət istifadə ilə prostatda böyüməni dayandıran və hətta bir qədər kiçilməsini təmin edə bilən dərmanlar da mövcuddur. Xəstə daha az sıxlıqda sidik çıxar, gecə daha az sidik qalxar və sidik etmələr arası müddətlər də uzanacaq və digər simptomlarda da yaxşılaşma olacağı üçün yaşam keyfiyyətində də bir qədər yaxşılaşma təmin edilmiş olur.
Cərrahi müalicələr olaraq, açıq cərrahiyyə ən köhnə üsuldur və günümüzdə çox az tələb olunur. Qapalı prostat əməliyyatı (TUR) anesteziya altında penisdən xüsusi alətlərlə daxil olunub içəridən qazınaraq həyata keçirilir və ən geniş tətbiq olunan üsuldur və təcrübəli həkimlər tərəfindən həyata keçirildikdə uğurlu bir tətbiqdir. Lazer istifadə edilərək həyata keçirilən əməliyyatlar effektivdir və sağalma müddətləri daha qısa uğurlu üsullardır. Xəstə və həkim əlaqəsi, həkimin təcrübələrini də nəzərə alaraq cərrahi üsulun müəyyən olunmasında təsirli olacaqdır.
